Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP)
The Azerbaijani Laundromat is a complex money-laundering operation and slush fund that handled $2.9 billion over a two-year period through four shell companies registered in the UK.
The scheme was uncovered through a joint investigation by Berlingske (Denmark), OCCRP, The Guardian (UK), Süddeutsche Zeitung (Germany), Le Monde (France), Tages-Anzeiger and Tribune de Genève (Switzerland), De Tijd (Belgium), Novaya Gazeta (Russia), Dossier (Austria), Atlatszo.hu (Hungary), Delo (Slovenia), RISE Project (Romania), Bivol (Bulgaria), Aripaev (Estonia), Czech Center for Investigative Journalism (Czech Republic), and Barron’s (US).
The result is the Azerbaijani Laundromat — so called because the vast sums that passed through it were laundered through a series of shell companies to disguise their origin. The project reveals the many uses to which the country’s kleptocratic ruling clique puts some of its billions.
Among other things, the money bought silence. During this period, the Azerbaijani government threw more than 90 human rights activists, opposition politicians, and journalists (such as OCCRP journalist Khadija Ismayilova) into prison on politically motivated charges. The human rights crackdown was roundly condemned by international human rights groups.
Meanwhile, at least three European politicians, a journalist who wrote stories friendly to the regime, and businessmen who praised the government were among the recipients of Azerbaijani Laundromat money. In some cases, these prominent individuals were able to mobilize important international organizations, such as UNESCO and the Parliamentary Assembly of the Council of Europe, to score PR victories for the regime.
Nor do major Western financial institutions escape responsibility. The banking records in the leak — over 16,000 transactions in all — reveal that the core of the Azerbaijani Laundromat was formed by four shell companies registered in the United Kingdom. The country’s lax regulations allowed these companies to file registration paperwork that listed proxy or non-existent shareholders and disguise their true origins.
Moreover, the records show that Danske Bank, a major European financial institution, turned a blind eye to transactions that should have raised red flags. The bank’s Estonian branch handled the accounts of all four Azerbaijani Laundromat companies, allowing the billions to pass through it without investigating their propriety.
A majority of the payments went to other secretive shell companies similarly registered in the UK, indicating that the full extent of the scheme may be much larger than is currently known. Large amounts also went to companies in the UAE and Turkey. (Some of the transactions involve companies in the Russian Laundromat, a vast money laundering scheme previously exposed by OCCRP.)
The subsequent flow of much of these funds is unknown. But the records reveal that millions of dollars ended up in the accounts of companies and individuals across the world, including luxury car dealerships, football clubs, high-end travel agencies, and hospitals. Many of these recipients would not have understood the problematic nature of the transfers, and cannot be accused of doing anything improper. But their involvement reveals the many uses to which the scheme’s operators put their money.
The recipients also included prominent Azerbaijanis with government positions or connections. These include the family of Yaqub Eyyubov, Azerbaijan’s first deputy prime minister, who is one of the country’s most powerful politicians.
They also include Ali Nagiyev, a man responsible for battling corruption in Azerbaijan. As it turns out, he and his family were major users of the system.
Another $130 million went to AvroMed, a major pharmaceutical company co-founded by Javashir Feyziyev, a member of the Azerbaijani parliament who specializes in building relationships with EU politicians.
But where did all this money come from? Its precise origin is unclear — again, hidden behind a series of secretive shell companies — but there is ample evidence of its connection to the family of President Ilham Aliyev.
Almost half of the $2.9 billion came from an account held in the International Bank of Azerbaijan (IBA) by a mysterious shell company linked to the Aliyevs. The second and third biggest contributors were two offshore companies with direct connections to a regime insider. Some of the money came directly from various government ministries. Mysteriously, another portion came from Rosoboronexport, a state-owned Russian arms exporter. It is clear that the full extent of the Azerbaijani Laundromat will be explored for years to come.
All stories
Azerbaijani Laundromat
The Origin of the Money
The US$ 2.9 billion Azerbaijani Laundromat was comprised of four bank accounts belonging to four shell companies registered in the United Kingdom, although more may have been involved.
The Core Companies
The core companies that power the Azerbaijani Laundromat — through which more than €2.5 billion (US$ 2.9 billion) passed in just two years — are Polux Management LP, Hilux Services LP, Metastar Invest LLP, and LCM Alliance LLP.
The Influence Machine
From 2012 to 2014, even as the Azerbaijani government made wholesale arrests of activists and journalists, members of the country’s ruling elite were using a secret slush fund to pay off European politicians and other influencers who spoke favorably about the country and its oppressive regime.
What is a Laundromat?
The Azerbaijani Laundromat is the name given to a complex money-laundering operation that handled US$ 2.9 billion over a two-year period thanks to four shell companies registered in the United Kingdom.
Where did the money go?
By LUKE HARDING, CAELAINN BARR, DINA NAGAPETYANTS
UK at centre of secret $3bn Azerbaijani money laundering and lobbying scheme
Exclusive: Leaked data reveals thousands of covert payments, including to European politicians and journalists
Azerbaijan’s ruling elite operated a secret $2.9bn (£2.2bn) scheme to pay prominent Europeans, buy luxury goods and launder money through a network of opaque British companies, an investigation by the Guardian reveals.
Leaked data shows that the Azerbaijani leadership, accused of serial human rights abuses, systemic corruption and rigging elections, made more than 16,000 covert payments from 2012 to 2014.
Some of this money went to politicians and journalists, as part of an international lobbying operation to deflect criticism of Azerbaijan’s president, Ilham Aliyev, and to promote a positive image of his oil-rich country. There is no suggestion that all the recipients were aware of the original source of the money. It arrived via a disguised route.
But the revelations once again highlight the use of the lightly regulated British corporate landscape to move large sums of money around, beyond the purview of regulators and tax authorities. Seven million pounds was spent in Britain on luxury goods and private school fees.
The cash, contributed by an opaque array of paymasters in Azerbaijan and Russia, travelled to the British companies – all limited partnerships registered at Companies House in London – via the western financial system without raising red flags. One of Europe’s leading banks, Danske, processed the payments via its branch office in Estonia.
Danske Bank said “money laundering and other illegal practices” had taken place. It first noticed the irregular payments in 2014. Estonia’s financial regulator said systems designed to stop money laundering at the branch had failed.
The scheme has been nicknamed the Azerbaijani Laundromat. Confidential banking records were leaked to the Danish newspaper Berlingske and shared with the Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), the Guardian, and other media partners. The data covers a 30-month period. It may show the tip of an iceberg.
The politicians
The leaked bank records show multiple payments to several former members of the Council of Europe’s parliamentary assembly, Pace. One is Eduard Lintner, a German ex-MP and member of the Christian Social Union, the Bavarian sister party to Angela Merkel’s ruling Christian Democrats. Another is the Italian former chair of the centre-right group in Pace, Luca Volontè.
The payments came at a time when Azerbaijan was under fire for arresting human rights activists and journalists, and for holding rigged elections. The regime sought to blunt criticism from Europe and the US by allegedly bribing delegates in what has been called “caviar diplomacy”.
This intensive lobbying operation was so successful that Council of Europe members voted against a 2013 report critical of Azerbaijan.
Lintner stood down as an MP in 2010, but remained a firm supporter of Azerbaijan. He founded the Society for the Promotion of German-Azerbaijani Relations in Berlin, which received €819,500 (£755,000). One €61,000 payment was made two weeks after Lintner returned to Berlin from a trip to Azerbaijan where he monitored the country’s 2013 presidential election. He said the poll was up to “German standards” – in direct contrast to official election observers who found “significant problems”.
Lintner says he received the money for his society, did not personally benefit, and was not an MP or Council of Europe member at the time. An Azerbaijani NGO paid for his election trip, he says. He says he has no knowledge of the original source of the payments received.
Details of cash given to Volontè emerged in 2016 and caused outrage. He received more than €2m in instalments via his Italian-based Novae Terrae foundation. Prosecutors in Milan have indicted him for money laundering and corruption.
Advertisement
Volontè denies wrongdoing. He is seeking to have the case thrown out.
The data also shows money being paid via the British companies to Kalin Mitrev, a Bulgarian appointed last year to the board of the London-based European Bank for Reconstruction and Development. Mitrev received at least €425,000 for private consulting work from a local Azeri company, Avuar Co. He acknowledges the payments and says they were for legitimate business consultancy. He denies all knowledge of the conduit used to execute them or the original source of the funds.
“All the income, generated by activities in different countries, was duly reported and taxed in my country of residence, Bulgaria,” Mitrev said. His consultancy work stopped when he joined the London bank, he said.
The revelation that her husband consulted for an Azeri company might prove awkward for Mitrev’s wife, Irina Bokova, who is the director general of Unesco. Bokova has bestowed one of Unesco’s highest honours, the Mozart Medal on Azerbaijan’s first lady and vice-president, Mehriban Aliyeva. She also hosted a photo exhibition at Unesco’s headquarters in Paris, entitled Azerbaijan – A Land of Tolerance. The Heydar Aliyev foundation organised the event.
The Azerbaijani Laundromat sent billions of dollars through four UK companies
Azerbaijan was one of 15 states to emerge from the Soviet breakup in 1991. While some embraced democracy Azerbaijan succumbed to dynasty politics, ruled by Soviet-era leader Heydar Aliyev and, from 2003, his son Ilham. A well-connected elite shares in the spoils of an oil-rich economy which boomed in the 2000s, while opponents have been locked up and the media muzzled. Bank files now show the elites have siphoned billions out of the country, via lightly-regulated British-incorporated vehicles, to reward lobbyists, buy luxury items and launder cash into the European economy. (The Guardian)
Asked by the Guardian whether there was a conflict between her husband’s work and her UN role, she strongly denied this, saying she had no knowledge of her husband’s business affairs. “As a director general of a UN agency, my duty is to develop sound working relations with all members of the organisation in conformity with the policies set by member states. Azerbaijan is not an exception in this respect.”
“I am immensely proud of my determined pursuit of the mandate of Unesco, including in the area of human rights, freedom of expression and the safety of journalists.”
The lobbyists
Large sums from the scheme were spent on lobbying. In 2014 Eckart Sager, a former CNN producer based in London, received nearly €2m from the British companies. His PR company is linked to articles that promote the Azerbaijani government and its views. One piece denies wrongdoing by Baku in the Volontè case. Sager did not comment.
Another beneficiary is a London-based Azeri, Jovdat Guliyev, who received 25 payments totalling almost £400,000. Guliyev is a member of the Anglo-Azerbaijani Society, a lobby group co-chaired by the Liberal Democrat peer Lord German. Guliyev did not respond to repeated messages asking him for a comment.
The British connection
The four firms at the centre of the Azerbaijani Laundromat were all limited partnerships registered in the UK. They were: Metastar Invest, based at a service address in Birmingham; Hilux Services and Polux Management, set up in Glasgow; and LCM Alliance, from Potters Bar, Hertfordshire. Their corporate “partners” are anonymous tax haven entities based in the British Virgin Islands, Seychelles and Belize.
L Burke Files, an international financial investigator, said these company structures were “purposefully opaque”. Foreign criminals used Scottish limited partnerships, or SLPs, he said. In June the government announced SLPs would have to name their significant owners, or pay fines, amid evidence of growing fraud.
“No one suspects Scotland. It’s never been on the Financial Action Task Force (FATF) list of non-compliant countries,” Files said. “If you are going to launder money it’s probably best not to run it between Russia, Malta and the Cayman Islands. Does Scotland raise a red flag in your mind? No.”
All four British companies are named as payment channels in the Italian prosecution case against Volontè. They have since been dissolved.
Luxury services
The banking data shows that the Azerbaijani fund was used for a wide variety of purposes. More than $2.9bn went to companies, with about $50m paid out to individuals. Many beneficiaries were retail and service firms in western Europe. In all probability, they would have been unaware of the origins of the payments they were receiving.
Some of the 200 money transfers to the UK concerned education. In 2014 £89,800 was transferred to Queen Ethelburga’s Collegiate, a private boarding school in York. The school would not identify the pupil or pupils involved or comment.
There were payments to the tuition college Bellerbys and to the ICS international school in London. Bellerbys said it was investigating. The data suggests there were a number of relatively modest bursaries to regime-connected Azerbaijani students studying in Britain, as well as rental deposits on upmarket London flats. Other purchases included designer dresses, luxury cars and legal fees. There is no suggestion the UK recipients should have known about the provenance of the money.
Azerbaijan’s ruling family is not directly named. But the evidence of a connection is overwhelming. Large sums come via the state-owned International Bank of Azerbaijan. This is the largest bank in an oil-wealthy country, and yet earlier this summer it filed for bankruptcy protection in New York. The defence and emergency situations ministries in Baku all chip in cash.
The scheme was used to pay for the government’s incidental expenses including the medical bills of Yaqub Eyyubov, Azerbaijan’s first deputy prime minister. There were separate payments to Eyyubov’s son Emin, Azerbaijan’s EU ambassador, and to the president’s press secretary, Azer Gasimov.
Business partners of the US president, Donald Trump, in a project to build a luxury Trump Tower in Baku also appear in the Laundromat scheme.
The hotel’s local developer was Anar Mammadov, the billionaire son of Azerbaijan’s ex-transport minister Ziya Mammadov. At the time the scheme operated, the Mammadovs were one of the country’s most powerful and wealthy families. The Mammadovs’ Baghlan holding company is linked to Laundromat transactions.
In 2012 the Trump Organisation signed a deal with the Mammadovs to build a 33-floor, 130-metre-high “ultra-modern” skyscraper. In October 2014 Ivanka Trump toured Trump Tower Baku, posting photos of the unfinished building on her Instagram account. The hotel never opened. Trump has since cut his connection with the project. The Laundromat scheme does not link to Trump but raises questions about his choice of business partners.
The paymasters
It is not entirely clear where the money used in the scheme comes from. The Russian government paid $29.4m into the Laundromat via its main weapons company, Rosoboronexport. Several transactions link to another $20bn money-laundering scheme, which operated out of Moscow between 2010 and 2014. The scheme, the Global Laundromat, was exposed in March by the OCCRP, Novaya Gazeta and the Guardian.
A mysterious private firm in Baku, Baktelekom MMC, pays in more than $1.4bn. The firm is what fraud experts call a doppelganger entity. It sounds like the state telecoms firm with the same name but bears no relation to it. It doesn’t have a website. Its function is unclear. According to the OCCRP, Baktelekom MMC is linked to Mehriban Aliyeva. In January the company was let off a $17.4m tax bill.
The Danish bank Danske said it had not been good enough at monitoring suspicious transactions at its Estonian branch. The bank has since “tightened procedures and controls” and “terminated relationships” with some customers.
“We will not accept Danske being exploited for money laundering or other criminal purposes. We will do everything to prevent it from happening again,” it said.
Madis Reimand, the head of Estonia’s financial intelligence unit, said his office had come across the suspicious Azerbaijani cash flows in 2013 while analysing a separate case. “From there we followed the tracks,” he said. “We tried to cooperate with the source country in order to ascertain where the money came from. This, however, didn’t work out.”
Reimand said Estonia’s financial supervisory authority had identified what had gone wrong and taken steps to prevent similar fraud in the future.
By ANDREW RETTMAN
Danish bank shamed in Azerbaijan corruption scheme
Leaked documents have caused red faces at a Danish bank and for UK regulators who failed to stop a €2.4 billion Azerbaijan corruption scheme.
The papers showed that Danske Bank, Denmark’s largest lender, helped to funnel most of the money out of Azerbaijan via four of its branches in Estonia into the EU and the Middle East between 2012 and 2014.
They also showed that four shell companies registered in the UK – Faberlex, Hilux Services, Metastar Invest, and Polux Management – were behind the majority of the 16,000 suspicious bank transactions involved.
The sloppiness of the British regulators was on show in the case of Faberlex, Hilux, and Polux.
All three firms were nominally owned by Maharram Ahmadov, a 51-year old Azerbaijani driver who lived in a humble house in the Gushchuluq neighborhood of Baku.
Some of the money was used to pay influential people in European institutions, including the Council of Europe, a human rights watchdog in Strasbourg, France, and in the European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), as well as for EU lobbyists, the leaked bank documents said.
These included Eduard Lintner, a former German MP from the centre-right CSU party, who was a member of the Council’s parliamentary assembly (Pace), and Luca Volonte, an Italian MP from the centre-right UDC party, who was also a Pace member.
Lintner received $1.1 million from the scheme and Volonte got €2 million, the leaked bank records showed.
Both men defended Azerbaijan over its sham elections in 2013 and over its crackdown on human rights activists in the same period, which saw more than 90 activists and journalists jailed for political motives.
Kalin Mitrev, a Bulgarian board member of the EBRD, got at least €425,000.
All three men have denied wrongdoing, but the Volonte case was already subject to a separate investigation by Italian prosecutors.
Eckart Sager, a former producer at the CNN broadcaster who is now president of FactBased Communications, a London-based PR firm, got €2 million. Jovdat Guliyev, a member of the London-based lobbyist group, the Anglo-Azerbaijani Society, got €435,000.
Danish newspaper Berlingske first obtained the leaked papers and then shared them with the OCCRP, a club of eastern European investigative reporters.
Leading newspapers in Austria, Estonia, France, Germany, Hungary, Romania, Russia, Slovenia, and the UK also took part in the investigation.
Danske Bank told The Guardian, a British paper, that its due dilligence procedures in Estonia had been below par.
“We will not accept Danske being exploited for money laundering or other criminal purposes. We will do everything to prevent it from happening again,” it said in a statement.
It said it had “tightened procedures and controls” and “terminated relationships” with some clients in reaction to the leak.
Other payments went to members of Azerbaijan’s regime, such as deputy prime minister Yaqub Eyyubov and his son Emin Eyyubov, who was a former EU ambassador, as well as to president Ilham Aliyev’s press secretary Azer Gasimov,
Some of the money was spent on private school fees in the UK, for instance at Bellerbys, ICS, and Queen Ethelburga’s Collegiate, on investments in British soccer teams, designer dresses, flowers, luxury cars, real estate, and legal fees.
More than half the funds originated from an account at the International Bank of Azerbaijan – a Baku-based lender linked to the ruling clan that went bust earlier this year.
The account was owned by Baktelekom, a so-called doppelganger firm, which has the same name, except for one letter, as Baktelecom, Azerbaijan’s telecoms giant, but which is not related to the state company.
Other funds came from the country’s ministry of emergency situations, ministry of defence, and its intelligence service, the Special State Protection Service, as well as from Rosoboronexport, a Russian arms firm.
Door LARS BOVÉ, PIETER HAECK
Belgische bedrijven kregen geld van corrupt regime
Bedrijven over de hele wereld draaiden mee in een grote geldwasmachine van het Azerbeidzjaanse regime. Zo is 2,5 miljard dollar verdacht geld witgewassen, ook via Belgische bedrijven. De Tijd volgde het geldspoor dat leidt naar smeergeldaffaires en Russische wapendeals.
‘INV 01/04 DD 25.04.2013.’ Met die korte vrije mededeling belandt op 2 mei 2013 een bedrag van 173.392 euro op een Belgische bankrekening met het IBAN-nummer BE62 3751 0297 3461. Wie dat nummer googelt, krijgt één resultaat: de website van BICS, Belgacom International Carrier Services, gevestigd in de Brusselse Lebeaustraat. BICS is een dochterbedrijf van Proximus, waarvan de Belgische staat een meerderheidsaandeelhouder is. Honderden telecombedrijven over de hele wereld regelen hun mobiele dataverkeer via BICS.
De overschrijving kwam van LCM Alliance LLP. Dat blijkt een mysterieuze vennootschap, opgericht in februari 2012 en met adres in een grauwe winkelstraat in het Zuid-Engelse Hertfordshire. Wat LCM mysterieus maakt, is dat het beheerd wordt door twee bedrijven op de Seychellen, Astrocom en Exponet. En die kunnen we in het Verenigd Koninkrijk linken aan bijna 400 andere postbusvennootschappen zoals LCM.
Bovendien gebeurde de overschrijving aan BICS niet van een bankrekening in Engeland of op de Seychellen, maar vanuit Estland. Via een rekening die is geopend bij een kantoor van de Danske Bank – een grote bank uit Denemarken – in de hoofdstad Tallinn. Daarmee is het internationale spinnenweb rond de betaling nog niet compleet. Dankzij gelekte documenten die de Deense krant Berlingske te pakken kreeg, weten we dat de rekening in Estland op naam stond van twee personen uit… Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan.
Als we LCM Alliance even googelen, wordt de link met Azerbeidzjan verdacht. Het Engelse bedrijf duikt op in een smeergeldaffaire die het Italiaanse gerecht uitvlooide. Dat onderzoek draaide rond Luca Volontè, ex-fractievoorzitter van de Europese Volkspartij (EVP) in de Raad van Europa in Straatsburg. Via LCM kreeg de Italiaan op 19 maart 2013 180.000 euro vanuit Bakoe.
De verdenking luidt dat Volontè zich liet betalen om in de Raad van Europa mild te zijn voor de schendingen van de mensenrechten door het autoritaire regime van Azerbeidzjaans president Ilham Aliyev. Het Italiaanse gerecht vond een e-mail waarin Volontè kort voor de verdachte storting, begin 2013, vroeg aan een Azerbeidjaanse politicus ‘of ze hem vergeten waren na hun overwinning’. Dat sloeg op een kritisch rapport over de behandeling van politieke gevangen in Azerbeidzjan, dat Volontè onderuit hielp te halen.
Storting aan Proximus
Waarom kreeg een Proximus-dochter geld van de Estse rekening van LCM, amper twee maanden nadat vanop die rekening smeergeld is gestort aan een politicus? Bij BICS vonden we Kathelijne Winderickx, hoofd van de juridische dienst van BICS, bereid de storting voor ons op te zoeken.
‘Volgens onze gegevens gaat het om een eenmalige betaling van LCM Alliance voor gewone telecomdiensten, zoals internationale spraaktelefonie. Die had BICS geleverd aan een van onze klanten in Iran. Met LCM Alliance heeft BICS geen enkele contractuele relatie. Maar we zien wel vaker dat betalingen van bedrijven in landen onder embargo zoals Iran gebeuren via verschillende kanalen en bankrekeningen op locaties zoals Dubai of Singapore. Wellicht speelde hier het Iraanse tekort aan harde deviezen omdat onze facturen in euro moeten worden betaald. We kunnen moeilijk een filter opzetten of bezwaar maken tegen zo’n weinig klassiek betalingspatroon. Wel voert BICS een vast beleid om het ministerie van Financiën op de hoogte te stellen van betalingen van operatoren onder embargo, en wordt waar nodig toelating gevraagd aan het ministerie.’
Een link met het regime in Azerbeidzjan ziet BICS niet, maar in de coulissen moet die er geweest zijn. Via LCM Alliance zijn enkele duizenden betalingen gebeurd in dezelfde periode, voor meer dan 800 miljoen dollar, en die zijn net als in de smeergeldaffaire rond de Italiaanse politicus allemaal te linken aan Azerbeidzjan en zijn regime. Dat blijkt uit de bankgegevens die De Tijd samen met de krant Berlingske en het collectief van onderzoeksjournalisten OCCRP onderzocht.
BICS was ook niet de enige Belgische tegenpartij die vanop de LCM-rekening in Tallinn geld overgeschreven kreeg. We vonden dertien betalingen aan ons land: transacties tussen 5 maart 2013 en 11 juni 2013, voor in totaal bijna 1,49 miljoen dollar. Alleen al die transacties geven aan dat Azerbeidzjan de rekening van LCM gebruikte als een geldpot voor de meest uiteenlopende aankopen.
Zo is op 5 april 2013 voor 29.000 euro een graafmachine gekocht bij Meurrens Machinery, een aan- en verkoper van wegenbouwmachines uit Lummen. Het bedrijf bevestigt dat, maar wil er geen commentaar over geven. In mei en juni van dat jaar zijn nog bij twee andere Belgische handelaars in tweedehandsvrachtwagens en -graafmachines bestellingen betaald via de Estse rekening van LCM.
Een andere betaling, een van 61.950 euro, ging naar de Belgische chemiegroep Solvay, die ons geen uitleg gaf over de betaling. Ook een diamantbedrijf in de Antwerpse Hoveniersstraat, Sophia Diamonds, kreeg zes betalingen van LCM, voor ruim 1,13 miljoen dollar. Toen we de diamantair twee weken geleden aan de lijn kregen, bevestigde hij vanuit zijn vakantieverblijf in Knokke dat sprake was van ‘een grote bestelling van juwelen en diamanten’ voor een privéklant in Azerbeidzjan’. Voor meer uitleg mochten we hem terugbellen na zijn vakantie, maar hij beantwoordde onze telefoontjes niet meer.
Terreurfondsen
Hoe vallen die betalingen te verklaren? Uit ons onderzoek blijkt dat ze een deel uitmaken van een grote geldwasmachine van het Azerbeidzjaanse regime. Niet alleen de rekening van LCM is daarvoor benut, ook drie andere rekeningen bij Danske Bank in Tallinn. Tussen 2012 en 2014 – toen ze zijn afgesloten – gebeurden via die rekeningen zo’n 16.000 transacties voor in totaal 2,5 miljard dollar (2,1 miljard euro).
Een van de rekeningen stond op naam van Metastar Invest, dat hetzelfde adres als LCM gebruikte in Engeland. Ook Metastar is overduidelijk een schermvennootschap, met beheerders in Belize die op papier nog honderden Britse vennootschappen controleren. Bij Danske Bank was ook in dit geval een stroman uit Azerbeidzjan opgegeven als contactpersoon. De twee andere rekeningen stonden op naam van Hilux Services en Polux Management, die een postbusadres delen in het Schotse Glasgow, samen met meer dan 800 andere postbusvennootschappen.
Het mag niet verwonderen dat in de Azerbeidzjaanse constructie Britse schermvennootschappen van het type ‘limited (liability) partnership’ opduiken. Die vereisen slechts een minimum aan administratie en toezicht door de Britse overheid. Ze moeten niet worden gelinkt aan fysieke personen en mogen in handen zijn van vennootschappen in belastingparadijzen. Tussen 2007 en 2016 is het aantal Schotse ‘limited partnership’-vennootschappen met ruim 23.000 of 430 procent toegenomen, vermoedelijk om als scherm voor duistere praktijken en geldtransacties te dienen.
Hun officiële Britse adres wekt natuurlijk meer vertrouwen bij banken en zakenpartners dan een exotisch adres. Tegenpartijen zoals BICS kenden alleen hun eigen klant en zagen alleen dat de betaling van een Britse vennootschap kwam.
De werkwijze is typisch voor het witwassen van verdachte geldstromen: klant A laat een factuur betalen door een rekening van partij B, vaak een postbusvennootschap. Wie zo’n betaling aanvaardt, heeft geen enkele houvast over de herkomst van het geld. Het kan zelfs om terreurfondsen gaan. Het Belgische gerecht mag het verdachte geld in beslag nemen.
In dit geval is het geld sowieso gebruikt om de ‘kaviaardiplomatie’ van Azerbeidzjan te bekostigen. Zo kreeg de Italiaanse politicus Luca Volontè niet alleen 180.000 euro via LCM, maar ook nog 100.000 euro via Metastar (eind 2012), 630.000 euro via Polux (in 2013) en 1,26 miljoen euro via Hilux (in 2014).
En wat te denken van de 61.000 euro die de Duitse politicus Eduard Lintner in 2013 kreeg van de Estse rekening van Polux? De partijgenoot van bondskanselier Angela Merkel lag als lid van het parlement van de Raad van Europa – waarin hij tot 2010 zetelde – al onder vuur omdat hij mild was voor Azerbeidzjan.
De verdachte betaling lijkt niet toevallig te zijn gebeurd in 2013, twee weken nadat Lintner naar Azerbeidzjan was getrokken om er als hoofd van een groep Duitse waarnemers de verkiezingen te controleren. Hoewel resultaten uitlekten voor de stembusslag en Ilham Aliyev won met 85 procent van de stemmen, was Lintner lovend over het democratische verloop. In totaal kreeg hij tussen 2012 en 2014 ruim 890.000 dollar.
De Azerbeidzjaanse geldwasmachine lijkt ook gunstige mediaberichtgeving in het buitenland te hebben afgekocht. Zo kreeg een voormalige producer van de nieuwszender CNN in 2014 bijna 2 miljoen euro van Hilux Services. Hij moest de stellingen van de Azerbeidzjaanse regering promoten, onder andere om haar rol in de Volontè-affaire te minimaliseren.
Tandartsmateriaal uit België
De grote geldpot hielp eveneens Azerbeidzjaanse bedrijfsleiders. Zoals Hafiz Mammadov, de eigenaar van het olie- en gasbedrijf Baghlan Group. Hij kocht in 2013 de Franse voetbalclub RC Lens, maar kon na de overname niet meer de nodige centen op tafel leggen. Tot de holding boven de Franse club in september 2014 plots toch twee miljoen dollar kreeg. Hoewel de overschrijving verwees naar de Baghlan Group, was het Hilux Services dat de betaling uitvoerde. De Azerbeidzjaanse zakenman loog de voetbalclub voor dat hij de eigenaar van Hilux was toen de club lastige vragen begon te stellen.
Voorts bevoordeelde de wasmachine Azerbeidzjaanse politici. Zo zijn onder andere medische kosten van vicepremier Yaqub Eyyubov en zijn zoon Emin betaald via Metastar. Eyyubov junior is sinds november 2012 de permanente vertegenwoordiger van Azerbeidzjan bij de Raad van Europa in Straatsburg. Vlak voor zijn benoeming is via de rekening van Metastar een Belgische betaling uitgevoerd die verwijst naar Emin Eyyubov. Op 14 augustus 2012 is bij Mercedes-Benz in ons land een betaling van 9.000 euro ontvangen, met als vermelding ‘bestelling 56/87845’ voor ‘MR. EMIN EYYUOB’, hoogstwaarschijnlijk een tikfout. Opmerkelijk is dat die betaling enkele weken later door Mercedes-Benz België weer is teruggestort. Een verklaring voor de transactie kregen we niet.
Eyyubov ontkent dat er iets illegaals was aan de betalingen via Metastar. Hij doet het vehikel af als een ‘makelaar’ die ‘medische en conciërgediensten’ voor hem regelde. ‘Dit zijn georganiseerde pogingen om druk uit te oefenen op Azerbeidzjan’, hekelt hij nog.
Behalve via LCM en Metastar vonden ook via Polux en Hilux betalingen voor de meest uiteenlopende producten en diensten plaats in ons land. Metastar is gebruikt om medische apparatuur te kopen bij bedrijven in België. Midden 2013 is voor 25.000 euro tandartsmateriaal gekocht bij de Belgische poot van de groothandelaar GC Europe. Dat gebeurde voor het Azerbeidzjaanse bedrijf Caspident. Via de Metastar-rekening is ook 15.000 euro gestort op de rekening van een dubieuze Azerbeidzjaanse handelaar met een vzw in Molenbeek.
Via de rekening van Polux is dan weer een Turks-Belgische voetballer betaald, die in 2012 en 2013 speelde voor de Azerbeidzjaanse club Sumqayit PFK. Hij kreeg 9.000 euro van Polux op 26 november 2013. Een Belgische specialist in scanners en digitalisering, ACMIS Group, kreeg datzelfde jaar twee betalingen voor 64.970 euro via Hilux. ‘Die waren voor de aankoop van apparatuur door een klant uit Azerbeidzjan’, preciseert het bedrijf, dat het niet ongewoon vindt dat klanten uit die regio facturen betalen vanuit andere landen.
De kleinste betaling aan ons land, voor een luttele 344 euro, is via Metastar betaald in de kerstvakantie van 2012. Ze was gericht aan Jaga, het bekende radiatorenbedrijf van de Limburgse ondernemer Jan Kriekels. Het betrof een voorafbetaling voor een bestelling van twee verwarmingstoestellen, bevestigt het bedrijf. De werkelijke klant was een bedrijf uit Bakoe, actief in de bouw en groothandel, luidt het. Dat plaatste al meerdere bestellingen bij de radiatorenproducent. Het is voor Jaga niet duidelijk waarom slechts één betaling, voor amper 344 euro, is uitgevoerd door het Britse Metastar.
Russische tanks
De hamvraag is dan: vanwaar komt al dat Azerbeidzjaanse geld? De Azerbeidzjaanse namen die Danske Bank kreeg als contactpersonen voor de rekeningen kunnen ons niet vooruithelpen. We contacteerden hen, maar ze zeggen zelf te zijn ‘gebruikt’.
We achterhaalden dat het gros van de geldpot, zo’n 1,4 miljard dollar, op de rekeningen is gestort door het bedrijf Baktelekom, niet te verwarren met het Azerbeidzjaanse telecombedrijf Baktelecom. Het zou gaan om een vennootschap in Bakoe die gebruikt wordt door de schatrijke familie van president Aliyev. Maar nergens is te vinden in welke sectoren het bedrijf actief is, wie zijn zakenpartners zijn en of het überhaupt activiteiten heeft. Baktelekom gebruikte slechts één rekening bij de International Bank of Azerbaijan (IBA), de grootste bank van het land, in handen van de staat, om de 1,4 miljard dollar door te storten.
Een deel van het geld op de rekeningen kwam van de International Bank of Azerbaijan zelf. De vraag is of ook geld van bankklanten is gebruikt om de wasmachine te voeden? De bank, die meer dan 750.000 klanten heeft en een vitale rol speelt in de Azerbeidzjaanse economie, moest onlangs bekendmaken dat ze haar schulden niet meer kon aflossen.
Net als van Baktelekom en IBA zijn ook gelden van Azerbeidzjaanse ministeries en zelfs Russische centen in de wasmachine beland. Enkele geldsporen verraden dat een deel van de geldpot is aangebracht door buurland Rusland. Zo belandde meer dan 28 miljoen dollar in de pot via het Russische defensiebedrijf Rosoboronexport, dat onder president Vladimir Poetin is opgericht in 2000 en sinds 2007 bevoegd is voor alle wapenexporten uit Rusland. Rosoboronexport leverde al voor miljarden dollars aan tanks en wapens aan het regime in Azerbeidzjan. Een deel van het Russische geld, 1,8 miljoen dollar, is via de rekening van Metastar doorgestort naar de Hongaarse rekeningen van de belangrijkste Azerbeidzjaanse vicepremier Eyyubov en zijn familie.
Waarom liet Danske Bank de geldwasmachine jarenlang draaien via haar rekeningen? Een topman van de Deense bank, Flemming Pristed, erkent dat de bank had verzuimd om tegen te gaan dat haar Estse tak werd misbruikt voor witwassen en andere illegale praktijken. De bank heeft dat zelf ontdekt in 2014. Maar het nam dan nog meer dan anderhalf jaar in beslag om alles op te kuisen, stelt de topman.
Er lopen nog altijd onderzoeken om uit te pluizen wat er fout ging in de verdachte periode. De bank heeft wel al rapporten over de verdachte praktijken doorgespeeld ‘aan de bevoegde autoriteiten’, luidt het. Danske Bank benadrukt dat haar antiwitwasprocedures nu sterk verbeterd zijn. ‘Maar we kunnen niet garanderen dat we als bank nooit nog misbruikt zullen worden.’
Bron: De Tijd